அதா²ஷ்டபஞ்சாஶத்தமோ(அ)த்⁴யாய꞉
த்³வாரவதீநக³ரநிர்மாணம்
வைஶம்பாயந உவாச
தத꞉ ப்ரபா⁴தே விமலே பா⁴ஸ்கரே உதி³தே ததா³ |
க்ருதஜாப்யோ ஹ்ருஷீகேஶோ வநாந்தே நிஷஸாத³ ஹ ||2-58-1
பரிசக்ராம தம் தே³ஶம் து³ர்க³ஸ்தா²நதி³த்³ருக்ஷயா |
உபதஸ்து²꞉ குலப்ராக்³ர்யா யாத³வா யது³நந்த³நம் ||2-58-2
ரோஹிண்யாமஹநி ஶ்ரேஷ்டே² ஸ்வஸ்தி வாச்ய த்³விஜோத்தமாந் |
புண்யாஹகோ⁴ஷைர்விபுலைர்து³ர்க³ஸ்யாரப்³த⁴வாந்க்ரியாம் ||2-58-3
தத꞉ பங்கஜபத்ராக்ஷோ யாத³வாந்கேஶிஸூத³ந꞉ |
ப்ரோவாச வத³தாம் ஶ்ரேஷ்டோ² தே³வாந்வ்ருத்ரரிபுர்யதா² ||2-58-4
கல்பிதேயம் மயா பூ⁴மி꞉ பஶ்யத்⁴வம் தே³வஸத்³மவத் |
நாம சாஸ்யா꞉ க்ருதம் புர்யா꞉ க்²யாதிம் யது³பயாஸ்யதி ||2-58-5
இயம் த்³வாரவதீ நாம ப்ருதி²வ்யாம் நிர்மிதா மயா |
ப⁴விஷ்யதி புரீ ரம்யா ஶக்ரஸ்யேவாமராவதீ ||2-58-6
தாந்யேவாஸ்யா꞉ காரயிஷ்யே சிஹ்நாந்யாயதநாநி ச |
சத்வாராந்ராஜமார்கா³ம்ஶ்ச ஸம்யக³ந்த꞉புராணி ச ||2-58-7
தே³வா இவாத்ர மோத³ந்து ப⁴வந்தோ விக³தஜ்வரா꞉ |
பா³த⁴மாநா ரிபூநுக்³ராநுக்³ரஸேநபுரோக³மா꞉ ||2-58-8
க்³ருஹ்யந்தாம் வேஶ்மவாஸ்தூநி கல்ப்யந்தாம் த்ரிகசத்வரா꞉ |
மீயந்தாம் ராஜமார்கா³ஶ்ச ப்ராஸாத³ஸ்ய ச யா க³தி꞉ ||2-58-9
ப்ரேஷ்யந்தாம் ஶில்பிமுக்²யாநாம் யுக்தாநாம் வேஶ்மகர்மஸு |
நியுஜ்யந்தாம் ச தே³ஶேஷு ப்ரேஷ்யகர்மகரா ஜநா꞉ ||2-58-10
ஏவமுக்தே து யத³வோ க்³ருஹஸங்க்³ரஹதத்பரா꞉ |
யதா²நிவேஶம் ஸம்ஹ்ருஷ்டாஶ்சக்ருர்வாஸ்துபரிக்³ரஹம் ||2-58-11
ஸூத்ரஹஸ்தாஸ்ததோ மாநம் சக்ருர்யாத³வஸத்தமா꞉ |
புண்யே(அ)ஹநி மஹாராஜ த்³விஜாதீநபி⁴பூஜ்ய ச ||2-58-12
வாஸ்துதை³வதகர்மாணி விதி⁴நா காரயந்தி ச |
ஸ்த²பதீநத² கோ³விந்த³ஸ்தத்ரோவாச மஹாமதி꞉ ||2-58-13
அஸ்மத³ர்தே² ஸுவிஹிதம் க்ரியதாமத்ர மந்தி³ரம் |
விவிக்தசத்வாரபத²ம் ஸுநிவிஷ்டேஷ்டதை³வதம் ||2-58-14
தே ததே²தி மஹாபா³ஹுமுக்த்வா ஸ்த²பதயஸ்ததா³ |
து³ர்க³கர்மாணி ஸம்ஸ்காராநுபகல்ப்ய யதா²விதி⁴ ||2-58-15
யதா²ந்யாயம் நிர்மிமிரே து³ர்கா³ண்யாயதநாநி ச |
ஸ்தா²நாநி நித³து⁴ஶ்சாத்ர ப்³ரஹ்மாதீ³நாம் யதா²க்ரமம் ||2-58-16
அபாமக்³நே꞉ ஸுரேஶஸ்ய த்³ருஷதோ³லூக²லஸ்ய ச |
சாதுர்தை³வாநி சத்வாரி த்³வாராணி நித³து⁴ஶ்ச தே ||2-58-17
ஶுத்³தா⁴க்ஷமைந்த்³ரம் ப⁴ல்லாடம் புஷ்பத³ந்தம் ததை²வ ச |
தேஷு வேஶ்மஸு யுக்தேஷு யாத³வேஷு மஹாத்மஸு ||2-58-18
புர்யா꞉ க்ஷிப்ரம் நிவேஶார்த²ம் சிந்தயாமாஸ மாத⁴வ꞉ |
தஸ்ய தை³வோத்தி²தா பு³த்³தி⁴ர்விமலா க்ஷிப்ரகாரிணீ ||2-58-19
புர்யா꞉ ப்ரியகரீ ஸா வை யதூ³நாமபி⁴வர்த்³தி⁴நீ |
ஶில்பிமுக்²யஸ்து தே³வாநாம் ப்ரஜாபதிஸுத꞉ ப்ரபு⁴꞉ ||2-58-20
விஶ்வகர்மா ஸ்வமத்யா வை புரீம் ஸம்ஸ்தா²பயிஷ்யதி |
மநஸா ஸமநுத்⁴யாய தஸ்யாக³மநகாரணாத் |
த்ரித³ஶாபி⁴முக²꞉ க்ருஷ்ணோ விவிக்தே ஸமபத்³யத ||2-58-21
தஸ்மிந்நேவ தத꞉ காலே ஶில்பாசார்யோ மஹாமதி꞉ |
விஶ்வகர்மா ஸுரஶ்ரேஷ்ட²꞉ க்ருஷ்ணஸ்ய ப்ரமுகே² ஸ்தி²த꞉ ||2-58-22
விஶ்வகர்மோவாச
ஶக்ரேண ப்ரேஷித꞉ க்ஷிப்ரம் தவ விஷ்ணோ த்⁴ருதவ்ரத |
கிங்கர꞉ ஸமநுப்ராப்த꞉ ஶாதி⁴ மாம் கிம் கரோமி தே ||2-58-23
யதா²ஸௌ தே³வதே³வோ மே ஶங்கரஶ்ச யதா²வ்யய꞉ |
ததா² த்வம் தே³வ மாந்யோ மே விஶேஷோ நாஸ்தி வ꞉ ப்ரபோ⁴ ||2-58-24
த்ரைலோக்யஜ்ஞாபிகாம் வாசமுத்ஸ்ருஜஸ்வ மஹாபு⁴ஜ |
ஏஷோ(அ)ஸ்மி பரித்³ருஷ்டார்த²꞉ கிம் கரோமி ப்ரஶாதி⁴ மாம் ||2-58-25
ஶ்ருத்வா விநீதம் வசநம் கேஶவோ விஶ்வகர்மண꞉ |
ப்ரத்யுவாச யது³ஶ்ரேஷ்ட²꞉ கம்ஸாரிரதுலம் வச꞉ ||2-58-26
ஶ்ருதார்தோ² தே³வகு³ஹ்யஸ்ய ப⁴வாந்யத்ர வயம் ஸ்தி²தா꞉ |
அவஶ்யம் த்விஹ கர்தவ்யம் ஸத³நம் மே ஸுரோத்தம ||2-58-27
ததி³யம் பூ꞉ ப்ரகாஶார்த²ம் நிவேஶ்யா மயி ஸுவ்ரத |
மத்ப்ரபா⁴வாநுரூபைஶ்ச க்³ருஹைஶ்சேயம் ஸமந்தத꞉ ||2-58-28
உத்தமா ச ப்ருதி²வ்யாம் வை யதா² ஸ்வர்கே³(அ)மராவதீ |
ததே²யம் ஹி த்வயா கார்யா ஶக்தோ ஹ்யஸி மஹாமதே ||2-58-29
மம ஸ்தா²நமித³ம் கார்யம் யதா² வை த்ரிதி³வே ததா² |
மர்த்யா꞉ பஶ்யந்து மே லக்ஷ்மீம் புர்யா யது³குலஸ்ய ச ||2-58-30
ஏவமுக்தஸ்தத꞉ ப்ராஹ விஶ்வகர்மா மதீஶ்வர꞉ |
க்ருஷ்ணமக்லிஷ்டகர்மாணம் தே³வாமித்ரவிநாஶநம் ||2-58-31
ஸர்வமேதத்கரிஷ்யாமி யத்த்வயாபி⁴ஹிதம் ப்ரபோ⁴ |
புரீ த்வியம் ஜநஸ்யாஸ்ய ந பர்யாப்தா ப⁴விஷ்யதி ||2-58-32
ப⁴விஷ்யதி ச விஸ்தீர்ணா வ்ருத்³தி⁴ரஸ்யாஸ்து ஶோப⁴நா |
சத்வார꞉ ஸாக³ரா ஹ்யஸ்யாம் விசரிஷ்யந்தி ரூபிண꞉ ||2-58-33
யதீ³ச்சே²த்ஸாக³ர꞉ கிம்சிது³த்க்ரஷ்டுமபி தோயராட் |
தத꞉ ஸ்வாயதலக்ஷண்யா புரீ ஸ்யாத்புருஷோத்தமா ||2-58-34
ஏவமுக்தஸ்தத꞉ க்ருஷ்ண꞉ ப்ராகே³வ க்ருதநிஶ்சய꞉ |
ஸாக³ரம் ஸரிதாம் நாத²முவாச வத³தாம் வர꞉ ||2-58-35
ஸமுத்³ர த³ஶ ச த்³வே ச யோஜநாநி ஜலாஶயே |
ப்ரதிஸம்ஹ்ரியதாமாத்மா யத்³யஸ்தி மயி மாந்யதா ||2-58-36
அவகாஶே த்வயா த³த்தே புரீயம் மாமகம் ப³லம் |
பர்யாப்தவிஷயா ரம்யா ஸமக்³ரம் விஸஹிஷ்யதி ||2-58-37
தத꞉ க்ருஷ்ணஸ்ய வசநம் ஶ்ருத்வா நத³நதீ³பதி꞉ |
ஸ மாருதேந யோகே³ந உத்ஸஸர்ஜ ஜலாஶயம் ||2-58-38
விஶ்வகர்மா தத꞉ ப்ரீத꞉ புர்யா꞉ ஸம்லக்ஷ்ய வாஸ்து தத் |
கோ³விந்தே³ சைவ ஸந்மாநம் க்ருதவாந்ஸாக³ரஸ்ததா³ ||2-58-39
விஶ்வகர்மா தத꞉ க்ருஷ்ணமுவாச யது³நநத³நம் |
அத்³யப்ரப்⁴ருதி கோ³விந்த³ ஸர்வே ஸமதி⁴ரோஹத ||2-58-40
மநஸா நிர்மிதா சேயம் மயா பூ꞉ ப்ரவரா விபோ⁴ |
அசிரேணைவ காலேந க்³ருஹஸம்பா³த⁴மாலிநீ ||2-58-41
ப⁴விஷ்யதி புரீ ரம்யா ஸுத்³வாரா ப்ராக்³ர்யதோரணா |
சயாட்டாலககேயூரா ப்ரூதி²வ்யாம் ககுதோ³பமா ||2-58-42
அந்த꞉புரம் ச க்ருஷ்ணஸ்ய பரிசர்யாக்ஷயம் மஹத் |
சகார தஸ்யாம் புர்யாம் வை தே³ஶே த்ரித³ஶபூஜிதே ||2-58-43
தத꞉ ஸா நிர்மிதா காந்தா புரீ த்³வாரவதீ ததா³ |
மாநஸேந ப்ரயத்நேந வைஷ்ணவீ꞉ விஶ்வகர்மணா ||2-58-44
விதா⁴நவிஹிதத்³வாரா ப்ராகாரவரஶோபி⁴தா |
பரிகா²சயஸம்கு³ப்தா ஸாட்டப்ராகாரதோரணா ||2-58-45
காந்தநாரீநரக³ணா வணிக்³பி⁴ருபஶோபி⁴தா |
நாநாபண்யக³ணாகீர்ணா கே²சரீவ ச கா³ம் க³தா ||2-58-46
ப்ரபாவாபீப்ரஸந்நோதா³ உத்³யாநைருபஶோபி⁴தா |
ஸமந்தத꞉ ஸம்வ்ருதாங்கீ³ வநிதேவாயதேக்ஷணா ||2-58-47
ஸம்ருத்³த⁴சத்வரவதீ வேஶ்மோத்தமக⁴நாசிதா |
ரத்²யாகோடிஸஹஸ்ராட்⁴யா ஶுப்⁴ரராஜபதோ²த்தரா ||2-58-48
பூ⁴ஷயந்தீ ஸமுத்³ரம் ஸா ஸ்வர்க³மிந்த்³ரபுரீ யதா² |
ப்ருதி²வ்யாம் ஸர்வரத்நாநாமேகா நிசயஶாலிநீ ||2-58-49
ஸுராணாமபி ஸுக்ஷேத்ரா ஸாமந்தக்ஷோப⁴காரிணீ |
அப்ரகாஶம் ததா³காஶம் ப்ராஸாதை³ருபகுர்வதீ ||2-58-50
ப்ருதி²வ்யாம் ப்ருது²ராஷ்ட்ராயாம் ஜநௌக⁴ப்ரதிநாதி³தா |
ஓகை⁴ஶ்ச வாரிராஜஸ்ய ஶிஶிரீக்ருதமாருதா ||2-58-51
அநூபோபவநை꞉ காந்தை꞉ காந்த்யா ஜநமநோஹரா |
ஸதாரகா த்³யௌரிவ ஸா த்³வாரகா ப்ரத்யராஜத ||2-58-52
ப்ராகாரேணார்கவர்ணேந ஶாதகௌம்பே⁴ந ஸம்வ்ருதா |
ஹிரண்யப்ரதிவர்ணைஶ்ச க்³ருஹைர்க³ம்பீ⁴ரநி꞉ஸ்வநை꞉ ||2-58-53
ஶுப்⁴ரமேக⁴ப்ரதீகாஶைர்த்³வாரை꞉ ஸௌதை⁴ஶ்ச ஶோபி⁴தா |
க்வசித்க்வசிது³த³க்³ராக்³ரைருபாவ்ருதமஹாபதா² ||2-58-54
தாமாவஸத்புரீம் க்ருஷ்ண꞉ ஸர்வே யாத³வநந்த³நா꞉ |
அபி⁴ப்ரேதஜநாகீர்ணாம் ஸோம꞉ க²மிவ பா⁴ஸயந் ||2-58-55
விஶ்வகர்மா ச தாம் க்ருத்வா புரீம் ஶக்ரபுரீமிவ |
ஜகா³ம த்ரிதி³வம் தே³வோ கோ³விந்தே³நாபி⁴பூஜித꞉ ||2-58-56
பூ⁴யஶ்ச பு³த்³தி⁴ரப⁴வத்க்ருஷ்ணஸ்ய விதி³தாத்மந꞉ |
ஜநாநிமாந்த⁴நௌகை⁴ஶ்ச தர்பயேயமஹம் யதி³ ||2-58-57
ஸ வைஶ்ரவணஸம்ஸ்ப்ருஷ்டம் நிதீ⁴நாமுத்தமம் நிதி⁴ம் |
ஶங்க²மாஹ்வயதோபேந்த்³ரோ நிஶி ஸ்வே ப⁴வநே ப்ரபு⁴꞉ ||2-58-58
ஸ ஶங்ஃக்²ஹ꞉ கேஶவாஹ்வாநம் ஜ்ஞாத்வா ஹி நிதி⁴ராட்ஸ்வயம் |
ஆஜகா³ம ஸமீபம் வை தஸ்ய த்³வாரவதீபதே꞉ ||2-58-59
ஸ ஶங்க²꞉ ப்ராஞ்ஜலிர்பூ⁴த்வா விநயாத³வநிம் க³த꞉ |
க்ருஷ்ணம் விஜ்ஞாபயாமாஸ யதா² வைஶ்ரவணம் ததா² ||2-58-60
ப⁴க³வந்கிம் மயா காற்யம் ஸுராணாம் வித்தரக்ஷிணா |
வியோஜய மஹாபா³ஹோ யத்கார்யம் யது³நந்த³ந ||2-58-61
தமுவாச ஹ்ருஷீகேஶ꞉ ஶங்க²ம் கு³ஹ்யகமுத்தமம் |
ஜநா꞉ க்ருஶத⁴நா யே(அ)ஸ்மிம்ஸ்தாந்த⁴நேநாபி⁴பூரய ||2-58-62
நேச்சா²ம்யநஶிதம் த்³ரஷ்டும் க்ருஶம் மலிநமேவ ச |
தே³ஹீதி சைவ யாசந்தம் நக³ர்யாம் நிர்த⁴நம் நரம் ||2-58-63
வைஶம்பாயந உவாச
க்³ருஹீத்வா ஶாஸநம் மூர்த்⁴நா நிதி⁴ராட் கேஶவஸ்ய ஹ |
நிதீ⁴நாஜ்ஞாபயாமாஸ த்³வாரவத்யாம் க்³ருஹே க்³ருஹே ||2-58-64
த⁴நௌகை⁴ரபி⁴வர்ஷத்⁴வம் சக்ரு꞉ ஸர்வம் ததா² ச தே |
நாத⁴நோ வித்³யதே தத்ர க்ஷீணபா⁴க்³யோ(அ)பி வா நர꞉ ||2-58-65
க்ருஶோ வா மலிநோ வாபி த்³வாரவத்யாம் கத²ஞ்சந |
த்³வாரவத்யாம் புரி புரா கேஶவஸ்ய மஹாத்மந꞉ ||2-58-66
சகார வாயோராஹ்வாநம் பூ⁴யஶ்ச புருஷோத்தம꞉ |
தத்ரஸ்த² ஏவ ப⁴க³வாந்யாத³வாநாம் ப்ரியங்கர꞉ ||2-58-67
ப்ராணயோநிஸ்து பூ⁴தாநாமுபதஸ்தே² க³தா³த⁴ரம் |
ஏகமாஸீநமேகாந்தே தே³வகு³ஹ்யத⁴ரம் ப்ரபு⁴ம் ||2-58-68
கிம் மயா தே³வ கர்தவ்யம் ஸர்வகே³நாஶுகா³மிநா |
யதை²வ தூ³தோ தே³வாநாம் ததை²வாஸ்மி தவாநக⁴ ||2-58-69
தமுவாச தத꞉ க்ருஷ்ணோ ரஹஸ்யம் புருஷோ ஹரி꞉ |
மாருதம் ஜக³த꞉ ப்ராணம் ரூபிணம் ஸமுபஸ்தி²தம் ||2-58-70
க³ச்ச² மாருத தே³வேஶமநுமாந்ய ஸஹாமரை꞉ |
ஸபா⁴ம் ஸுத⁴ர்மாமாதா³ய தே³வேப்⁴யஸ்தமிஹாநய ||2-58-71
யாத³வா தா⁴ர்மிகா ஹ்யேதே விக்ராந்தாஶ்ச ஸஹஸ்ரஶ꞉ |
தஸ்யாம் விஶேயுரேதே வை ந து யா க்ருத்ரிமா ப⁴வேத் ||2-58-72
யா ஹ்யக்ஷயா ஸபா⁴ ரம்யா காமகா³ காமரூபிணீ |
ஸா யதூ³ந்தா⁴ரயேத்ஸர்வாந்யதை²வ த்ரித³ஶாம்ஸ்ததா² ||2-58-73
ஸம்க்³ருஹ்ய வசநம் தஸ்ய க்ருஷ்ணஸ்யாக்லிஷ்டகர்மண꞉ |
வாயுராத்மோபமக³திர்ஜகா³ம த்ரிதி³வாலயம் ||2-58-74
ஸோ(அ)நுமாந்ய ஸுராந்ஸர்வாந்க்ருஷ்ணவாக்யம் நிவேத்³ய ச |
ஸபா⁴ம் ஸுத⁴ர்மாமாதா³ய புநராயாந்மஹீதலம் ||2-58-75
ஸுத⁴ர்மாய ஸுத⁴ர்மாம் தாம் க்ருஷ்ணாயாக்லிஷ்டகாரிணே |
தே³வோ தே³வஸபா⁴ம் த³த்வா வாயுரந்தரதீ⁴யத ||2-58-76
த்³வாரவத்யாஸ்து ஸா மத்⁴யே கேஶவேந நிவேஶிதா |
ஸுத⁴ர்மா யது³முக்²யாநாம் தே³வாநாம் த்ரிதி³வே யதா² ||2-58-77
ஏவம் தி³வ்யைஶ்ச போ⁴கை³ஶ்ச ஜலஜைஶ்சாவ்யயோ ஹரி꞉ |
த்³ரவ்யைரலங்கரோதி ஸ்ம புரீம் ஸ்வாம் ப்ரமதா³மிவ ||2-58-78
மர்யாதா³ஶ்சைவ ஸஞ்சக்ரே ஶ்ரேணீஶ்ச ப்ரக்ருதீஸ்ததா² |
ப³லாத்⁴யக்ஷாம்ஶ்ச யுக்தாம்ஶ்ச ப்ரக்ருதீஶாம்ஸ்ததை²வ ச ||2-58-79
உக்³ரஸேநம் நரபதிம் காஶ்யம் சாபி புரோஹிதம் |
ஸேநாபதிமநாத்⁴ருஷ்டிம் விகத்³ரும் மந்த்ரிபுங்க³வம் ||2-58-80
யாத³வாநாம் குலகராந்ஸ்த²விராந்த³ஶ தத்ர வை |
மதிமாந்ஸ்தா²பயாமாஸ ஸர்வகார்யேஷ்வநந்தராந் ||2-58-81
ரதே²ஶ்வதிரதோ² யந்தா தா³ருக꞉ கேஶவஸ்ய வை |
யோத⁴முக்²யஶ்ச யோதா⁴ணாம் ப்ரவர꞉ ஸாத்யகி꞉ க்ருத꞉ ||2-58-82
விதா⁴நமேவம் க்ருத்வாத² க்ருஷ்ண꞉ புர்யாமநிந்தி³த꞉ |
முமுதே³ யது³பி⁴꞉ ஸார்த⁴ம் லோகஸ்ரஷ்டா மஹீதலே ||2-58-83
ரைவதஸ்யாத² கந்யாம் ச ரேவதீம் ஶீலஸம்மதாம் |
ப்ராப்தவாந்ப³லதே³வஸ்து க்ருஷ்ணஸ்யாநுமதே ததா³ ||2-58-84
இதி ஶ்ரீமஹாபா⁴ரதே கி²லேஷு ஹரிவம்ஶே விஷ்ணுபர்வணி
த்³வாரவதீநிர்மாணே(அ)ஷ்டபஞ்சாஶத்தமோ(அ)த்⁴யாய꞉
Converted to Tamil Script using Aksharamukha : Script Converter: http://aksharamukha.appspot.com/converter
Source: http://mahabharata-resources.org/harivamsa/vishnuparva/hv_2_58_mpr.html
##Harivamsha Maha Puranam - Part 2 - Vishnu Parva
Chapter 58 - Building the City of Dvaravati
Itranslated by K S Ramachandran, ramachandran_ksr@yahoo.ca,
September 25, 2008
Note:Spelling mistakes have been corrected in
verse 59, line 1 ; and verse 64, line 1 ##
Further proof-read by Gilles Schaufelberger schaufel @ wanadoo.fr
If you find any errors compared to Chitrashala Press edn,
send corrections to A. Harindranath harindranath_a @ yahoo.com
---------------------------------------------------------------
athAShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH
dvAravatInagaranirmANam
vaishampAyana uvAcha
tataH prabhAte vimale bhAskare udite tadA |
kR^itajApyo hR^iShIkesho vanAnte niShasAda ha ||2-58-1
parichakrAma taM deshaM durgasthAnadidR^ikShayA |
upatasthuH kulaprAgryA yAdavA yadunandanam ||2-58-2
rohiNyAmahani shreShThe svasti vAchya dvijottamAn |
puNyAhaghoShairvipulairdurgasyArabdhavAnkriyAm ||2-58-3
tataH pa~NkajapatrAkSho yAdavAnkeshisUdanaH |
provAcha vadatAM shreShTho devAnvR^itraripuryathA ||2-58-4
kalpiteyaM mayA bhUmiH pashyadhvaM devasadmavat |
nAma chAsyAH kR^itaM puryAH khyAtiM yadupayAsyati ||2-58-5
iyaM dvAravatI nAma pR^ithivyAM nirmitA mayA |
bhaviShyati purI ramyA shakrasyevAmarAvatI ||2-58-6
tAnyevAsyAH kArayiShye chihnAnyAyatanAni cha |
chatvArAnrAjamArgAMshcha samyagantaHpurANi cha ||2-58-7
devA ivAtra modantu bhavanto vigatajvarAH |
bAdhamAnA ripUnugrAnugrasenapurogamAH ||2-58-8
gR^ihyantAM veshmavAstUni kalpyantAM trikachatvarAH |
mIyantAM rAjamArgAshcha prAsAdasya cha yA gatiH ||2-58-9
preShyantAM shilpimukhyAnAM yuktAnAM veshmakarmasu |
niyujyantAM cha desheShu preShyakarmakarA janAH ||2-58-10
evamukte tu yadavo gR^ihasa~NgrahatatparAH |
yathAniveshaM saMhR^iShTAshchakrurvAstuparigraham ||2-58-11
sUtrahastAstato mAnaM chakruryAdavasattamAH |
puNye.ahani mahArAja dvijAtInabhipUjya cha ||2-58-12
vAstudaivatakarmANi vidhinA kArayanti cha |
sthapatInatha govindastatrovAcha mahAmatiH ||2-58-13
asmadarthe suvihitaM kriyatAmatra mandiram |
viviktachatvArapathaM suniviShTeShTadaivatam ||2-58-14
te tatheti mahAbAhumuktvA sthapatayastadA |
durgakarmANi saMskArAnupakalpya yathAvidhi ||2-58-15
yathAnyAyaM nirmimire durgANyAyatanAni cha |
sthAnAni nidadhushchAtra brahmAdInAM yathAkramam ||2-58-16
apAmagneH sureshasya dR^iShadolUkhalasya cha |
chAturdaivAni chatvAri dvArANi nidadhushcha te ||2-58-17
shuddhAkShamaindraM bhallATaM puShpadantaM tathaiva cha |
teShu veshmasu yukteShu yAdaveShu mahAtmasu ||2-58-18
puryAH kShipraM niveshArthaM chintayAmAsa mAdhavaH |
tasya daivotthitA buddhirvimalA kShiprakAriNI ||2-58-19
puryAH priyakarI sA vai yadUnAmabhivarddhinI |
shilpimukhyastu devAnAM prajApatisutaH prabhuH ||2-58-20
vishvakarmA svamatyA vai purIM saMsthApayiShyati |
manasA samanudhyAya tasyAgamanakAraNAt |
tridashAbhimukhaH kR^iShNo vivikte samapadyata ||2-58-21
tasminneva tataH kAle shilpAchAryo mahAmatiH |
vishvakarmA surashreShThaH kR^iShNasya pramukhe sthitaH ||2-58-22
vishvakarmovAcha
shakreNa preShitaH kShipraM tava viShNo dhR^itavrata |
ki~NkaraH samanuprAptaH shAdhi mAM kiM karomi te ||2-58-23
yathAsau devadevo me sha~Nkarashcha yathAvyayaH |
tathA tvaM deva mAnyo me visheSho nAsti vaH prabho ||2-58-24
trailokyaj~nApikAM vAchamutsR^ijasva mahAbhuja |
eSho.asmi paridR^iShTArthaH kiM karomi prashAdhi mAm ||2-58-25
shrutvA vinItaM vachanaM keshavo vishvakarmaNaH |
pratyuvAcha yadushreShThaH kaMsAriratulaM vachaH ||2-58-26
shrutArtho devaguhyasya bhavAnyatra vayaM sthitAH |
avashyaM tviha kartavyaM sadanaM me surottama ||2-58-27
tadiyaM pUH prakAshArthaM niveshyA mayi suvrata |
matprabhAvAnurUpaishcha gR^ihaishcheyaM samantataH ||2-58-28
uttamA cha pR^ithivyAM vai yathA svarge.amarAvatI |
tatheyaM hi tvayA kAryA shakto hyasi mahAmate ||2-58-29
mama sthAnamidaM kAryaM yathA vai tridive tathA |
martyAH pashyantu me lakShmIM puryA yadukulasya cha ||2-58-30
evamuktastataH prAha vishvakarmA matIshvaraH |
kR^iShNamakliShTakarmANaM devAmitravinAshanam ||2-58-31
sarvametatkariShyAmi yattvayAbhihitaM prabho |
purI tviyaM janasyAsya na paryAptA bhaviShyati ||2-58-32
bhaviShyati cha vistIrNA vR^iddhirasyAstu shobhanA |
chatvAraH sAgarA hyasyAM vichariShyanti rUpiNaH ||2-58-33
yadIchChetsAgaraH kiMchidutkraShTumapi toyarAT |
tataH svAyatalakShaNyA purI syAtpuruShottamA ||2-58-34
evamuktastataH kR^iShNaH prAgeva kR^itanishchayaH |
sAgaraM saritAM nAthamuvAcha vadatAM varaH ||2-58-35
samudra dasha cha dve cha yojanAni jalAshaye |
pratisaMhriyatAmAtmA yadyasti mayi mAnyatA ||2-58-36
avakAshe tvayA datte purIyaM mAmakaM balam |
paryAptaviShayA raMyA samagraM visahiShyati ||2-58-37
tataH kR^iShNasya vachanaM shrutvA nadanadIpatiH |
sa mArutena yogena utsasarja jalAshayam ||2-58-38
vishvakarmA tataH prItaH puryAH saMlakShya vAstu tat |
govinde chaiva sanmAnaM kR^itavAnsAgarastadA ||2-58-39
vishvakarmA tataH kR^iShNamuvAcha yadunanadanam |
adyaprabhR^iti govinda sarve samadhirohata ||2-58-40
manasA nirmitA cheyaM mayA pUH pravarA vibho |
achireNaiva kAlena gR^ihasaMbAdhamAlinI ||2-58-41
bhaviShyati purI ramyA sudvArA prAgryatoraNA |
chayATTAlakakeyUrA pR^IthivyAM kakudopamA ||2-58-42
antaHpuraM cha kR^iShNasya paricharyAkShayaM mahat |
chakAra tasyAM puryAM vai deshe tridashapUjite ||2-58-43
tataH sA nirmitA kAntA purI dvAravatI tadA |
mAnasena prayatnena vaiShNavIH vishvakarmaNA ||2-58-44
vidhAnavihitadvArA prAkAravarashobhitA |
parikhAchayasaMguptA sATTaprAkAratoraNA ||2-58-45
kAntanArInaragaNA vaNigbhirupashobhitA |
nAnApaNyagaNAkIrNA khecharIva cha gAM gatA ||2-58-46
prapAvApIprasannodA udyAnairupashobhitA |
samantataH saMvR^itA~NgI vanitevAyatekShaNA ||2-58-47
samR^iddhachatvaravatI veshmottamaghanAchitA |
rathyAkoTisahasrADhyA shubhrarAjapathottarA ||2-58-48
bhUShayantI samudraM sA svargamindrapurI yathA |
pR^ithivyAM sarvaratnAnAmekA nichayashAlinI ||2-58-49
surANAmapi sukShetrA sAmantakShobhakAriNI |
aprakAshaM tadAkAshaM prAsAdairupakurvatI ||2-58-50
pR^ithivyAM pR^ithurAShTrAyAM janaughapratinAditA |
oghaishcha vArirAjasya shishirIkR^itamArutA ||2-58-51
anUpopavanaiH kAntaiH kAntyA janamanoharA |
satArakA dyauriva sA dvArakA pratyarAjata ||2-58-52
prAkAreNArkavarNena shAtakaumbhena saMvR^itA |
hiraNyaprativarNaishcha gR^ihairgambhIraniHsvanaiH ||2-58-53
shubhrameghapratIkAshairdvAraiH saudhaishcha shobhitA |
kvachitkvachidudagrAgrairupAvR^itamahApathA ||2-58-54
tAmAvasatpurIM kR^iShNaH sarve yAdavanandanAH |
abhipretajanAkIrNAM somaH khamiva bhAsayan ||2-58-55
vishvakarmA cha tAM kR^itvA purIM shakrapurImiva |
jagAma tridivaM devo govindenAbhipUjitaH ||2-58-56
bhUyashcha buddhirabhavatkR^iShNasya viditAtmanaH |
janAnimAndhanaughaishcha tarpayeyamahaM yadi ||2-58-57
sa vaishravaNasaMspR^iShTaM nidhInAmuttamam nidhim |
sha~NkhamAhvayatopendro nishi sve bhavane prabhuH ||2-58-58
sa sha~NKhaH keshavAhvAnaM j~nAtvA hi nidhirATsvayam |
AjagAma samIpaM vai tasya dvAravatIpateH ||2-58-59
sa sha~NkhaH prA~njalirbhUtvA vinayAdavaniM gataH |
kR^iShNaM vij~nApayAmAsa yathA vaishravaNaM tathA ||2-58-60
bhagavankiM mayA kARyaM surANAM vittarakShiNA |
viyojaya mahAbAho yatkAryaM yadunandana ||2-58-61
tamuvAcha hR^iShIkeshaH sha~NkhaM guhyakamuttamam |
janAH kR^ishadhanA ye.asmiMstAndhanenAbhipUraya ||2-58-62
nechChAmyanashitaM draShTuM kR^ishaM malinameva cha |
dehIti chaiva yAchantaM nagaryAM nirdhanaM naram ||2-58-63
vaishampAyana uvAcha
gR^ihItvA shAsanaM mUrdhnA nidhirAT keshavasya ha |
nidhInAj~nApayAmAsa dvAravatyAM gR^ihe gR^ihe ||2-58-64
dhanaughairabhivarShadhvaM chakruH sarvaM tathA cha te |
nAdhano vidyate tatra kShINabhAgyo.api vA naraH ||2-58-65
kR^isho vA malino vApi dvAravatyAM katha~nchana |
dvAravatyAM puri purA keshavasya mahAtmanaH ||2-58-66
chakAra vAyorAhvAnaM bhUyashcha puruShottamaH |
tatrastha eva bhagavAnyAdavAnAM priya~NkaraH ||2-58-67
prANayonistu bhUtAnAmupatasthe gadAdharam |
ekamAsInamekAnte devaguhyadharaM prabhum ||2-58-68
kiM mayA deva kartavyaM sarvagenAshugAminA |
yathaiva dUto devAnAM tathaivAsmi tavAnagha ||2-58-69
tamuvAcha tataH kR^iShNo rahasyaM puruSho hariH |
mArutaM jagataH prANaM rUpiNaM samupasthitam ||2-58-70
gachCha mAruta deveshamanumAnya sahAmaraiH |
sabhAM sudharmAmAdAya devebhyastamihAnaya ||2-58-71
yAdavA dhArmikA hyete vikrAntAshcha sahasrashaH |
tasyAM visheyurete vai na tu yA kR^itrimA bhavet ||2-58-72
yA hyakShayA sabhA ramyA kAmagA kAmarUpiNI |
sA yadUndhArayetsarvAnyathaiva tridashAMstathA ||2-58-73
saMgR^ihya vachanam tasya kR^iShNasyAkliShTakarmaNaH |
vAyurAtmopamagatirjagAma tridivAlayam ||2-58-74
so.anumAnya surAnsarvAnkR^iShNavAkyaM nivedya cha |
sabhAM sudharmAmAdAya punarAyAnmahItalam ||2-58-75
sudharmAya sudharmAM tAM kR^iShNAyAkliShTakAriNe |
devo devasabhAM datvA vAyurantaradhIyata ||2-58-76
dvAravatyAstu sA madhye keshavena niveshitA |
sudharmA yadumukhyAnAM devAnAM tridive yathA ||2-58-77
evaM divyaishcha bhogaishcha jalajaishchAvyayo hariH |
dravyairala~Nkaroti sma purIM svAM pramadAmiva ||2-58-78
maryAdAshchaiva sa~nchakre shreNIshcha prakR^itIstathA |
balAdhyakShAMshcha yuktAMshcha prakR^itIshAMstathaiva cha ||2-58-79
ugrasenaM narapatiM kAshyaM chApi purohitam |
senApatimanAdhR^iShTiM vikadruM mantripu~Ngavam ||2-58-80
yAdavAnAM kulakarAnsthavirAndasha tatra vai |
matimAnsthApayAmAsa sarvakAryeShvanantarAn ||2-58-81
ratheshvatiratho yantA dArukaH keshavasya vai |
yodhamukhyashcha yodhANAM pravaraH sAtyakiH kR^itaH ||2-58-82
vidhAnamevaM kR^itvAtha kR^iShNaH puryAmaninditaH |
mumude yadubhiH sArdhaM lokasraShTA mahItale ||2-58-83
raivatasyAtha kanyAM cha revatIM shIlasammatAm |
prAptavAnbaladevastu kR^iShNasyAnumate tadA ||2-58-84
iti shrImahAbhArate khileShu harivaMshe viShNuparvaNi
dvAravatInirmANe.aShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH
| Previous | | English M.M.Dutt | | Tamil Translation | | Next |
